W latach 50. i 60. XX w. panował niedobór autobusów dowożących pracowników z miejsca zamieszkania do zakładu pracy. Zadanie to spełniał autobus Osinobus produkowany na podwoziu Stara 28 i 29 i karosowany był w Przedsiębiorstwie Kopalni Rud Żelaza Osiny w Osinach koło Częstochowy.
Osinobusy produkowano w latach 1960-1977. Były to prymitywne autobusy z prostokątną kabiną pasażerską zamontowaną w miejscu skrzyni ładunkowej, jednakże z uwagi na brak innych Osinobusy były rozchwytywane przez kierownictwa dużych zakładów przemysłowych. W 1972 r. rząd RRL przyjął uchwałę o produkcji nowoczesnych autobusów. Postanowiono o zakupie licencji zagranicznej. Odrzucono oferty czechosłowackie, węgierskie, niemieckie i angielskie. Ekipa rządowa Gierka zakupiła licencję od francuskiego Berlieta. Na producenta autobusów Berliet wyznaczono fabrykę w Jelczu, która zakończyła współpracę z czechosłowacką Skodą i produkcję Jelczów – „ogórków”.
W 1974 r. Jelczańskie Zakłady Samochodowe skontaktowały się z producentem Osinobusów w celu wymiany doświadczeń. Prototyp Jelcza 080 był gotowy w kwietniu 1977 r. Dwa miesiące później zaprezentowano pojazd na 50 Międzynarodowych Targach Poznańskich. Seryjna produkcja autobusu Jelcz 080 rozpoczęła się we wrześniu 1978 r. Autobus przeznaczony był do przewozów pasażerskich na krótkich dystansach – do 50 km w komunikacji podmiejskiej. Docelowo do przewozu uczniów, pracowników i do celów rekreacyjnych.
Autobus napędzał silnik 6-cylindrowy o mocy 150 KM, z wykorzystaniem podzespołów ciężarówki Star 200. Posiadał mechaniczną pięciobiegową skrzynię biegów. Masa własna wynosiła 6,5 t, całkowita 10,2 t. Autobus osiągał prędkość maksymalną 90 km/h. Średnie zużycie paliwa wynosiło 25 l/100 km. W końcowym okresie produkcji montowano w nim silnik z Wytwórni Silników Wysokoprężnych Andrychów o mocy 138 KM.
Pudło autobusu było zbliżone wyglądem do popularnego modelu Jelcz-Berliet 110. Autobus Jelcz 080 był krótszy (długość 8m), posiadał 31 miejsc siedzących i 9 stojących, dwie pary drzwi otwieranych za pomocą klamki. Okna, drzwi i siedzenia pochodziły z Jelcza 110. Posiadał półki przyokienne na bagaż, zasłonki w oknach, siedzenia o wysokich oparciach lub siedzenia typu lotniczego z odchylanymi oparciami. Mankamentem była głośna praca silnika, co utrudniało pasażerom prowadzenie swobodnych rozmów oraz bagażnik o pojemności zaledwie 1 metra sześciennego. Autobus Jelcz 080 nazywany był potocznie kaczką lub koziołkiem. Produkcja trwała przez sześć lat i zakończyła się w grudniu 1984 r. Wyprodukowano łącznie 1.051 autobusów tego typu.
Kilka egzemplarzy Jelcza 080 trafiło do jednostek straży pożarnej. W Centralnej Szkole Państwowej Straży Pożarnej w Częstochowie użytkowany był jako ruchome centrum dowodzenia. Przebudowę pojazdu wykonała firma „Szczęśniak Pojazdy Specjalne” z Bielska-Białej. Przedział dowodzenia oddzielono ścianką z tworzywa sztucznego. Wewnątrz zamontowano stolik, krzesła i półki na radiostacje. Na dachu zamontowano otwory wentylacyjne, z tyłu drabinkę. Na drzwiach autobusu naklejono logotyp CS PSP.
Dariusz Falecki
Za pozwolenie na publikację fotografii dziękujemy p. Mariuszowi Gajewskiemu oraz portalowi krakow112pl
