Jednym z głównych wydarzeń „Strażackiej Niepodległej 1918” było otwarcie wystawy pod tym samym tytułem podczas konferencji naukowej dnia 11 października br. Wystawa znajduje się na parterze hali nr 4. Jest dostępna w cenie biletu do CMP.
Cezurę czasową na ekspozycji stanowi 1918 rok. Całość podzielona została na trzy części ograniczone flagami zaborców, gdzie zilustrowano dążenie strażaków do odzyskania niepodległości na tle trzech zaborów. W zgodzie z prawdą historyczną wyodrębniono kolorystyczne plansze dla ziem Śląska Górnego
i Śląska Cieszyńskiego, jako pozostających kilkaset lat poza granicami Polski, a jednak polskość zachowujących.
Najwięcej inicjatywy posiadały straże pożarne i działacze z Królestwa Polskiego, gdzie od 1916 r. działał Związek Floriański wraz z wybitnymi postaciami – Bolesławem Chomiczem i Józefem Tuliszkowskim. Na przełomie października i listopada 1918 roku, w kilkudziesięciu miejscowościach Kongresówki strażacy walczyli czynnie, bądź rozbrajali stacjonujące tam wojska niemieckie.
Podobnie było w Galicji, cieszącej się szeroką autonomią, gdzie polskie pożarnictwo organizował już od 1875 r. Krajowy Związek z siedzibą we Lwowie. Od 1914 r. strażacy wstępowali do Legionów Polskich
i Sanitarnych Kolumn Transportowych. W 1918 roku rozbrajali wojska austriackie, bądź walczyli
z Niemcami. Silnym ośrodkiem polskiego pożarnictwa był Śląsk Cieszyński. Orędownikiem zakładania polskich straży pożarnych był Klemens Matusiak – organizator w 1914 r. Związku Polskich Straży Pożarnych Księstwa Cieszyńskiego, a także sprawca przewrotu wojskowego w Cieszynie.
W części poświęconej zaborowi pruskiemu omówiono sytuację w Wielkopolsce, gdzie nastroje antyniemieckie znalazły finał we wstępowaniu strażaków do wojsk Powstania Wielkopolskiego. Strażacy polskiej opcji narodowej działali także na Pomorzu Nadwiślańskim i Kujawach. W listopadzie 1918 roku odnotowano tam w kilkunastu miejscowościach zbrojne wystąpienia przeciwko wojskom niemieckim. Tę część ekspozycji zamykają informacje o pruskim pożarnictwie na Śląsku Dolnym i Górnym, gdzie polska sprawa narodowa była wypierana przez Niemców.
Atutem wystawy są oryginalne eksponaty z epoki, w tym strażacki mundur polowy z zaboru rosyjskiego, hełmy skórzane z zaboru austriackiego oraz pulmotor, czyli protoplasta respiratora, a także strażackie szable paradne z zaboru pruskiego.
W przestrzeni ekspozycyjnej znajdują się także militaria przywołujące ducha epoki. Strażacy zaangażowani w czyn zbrojny używali zdobycznej broni palnej: karabinów „Mauser” (Niemcy) wz. 1888 i 1898, karabinów „Mannlicher” (Austria) wz. 1895, karabinów „Enfield P14” (Anglia) oraz „Mosin” (Rosja) wz. 1891. Grupę militariów dopełniają: ładownica i hełm austriacki wz. 1916, granaty typu Kugelhandgranate wz. 1915-1916, granaty typu Lemon (Anglia) i MiL 14 (Francja). Całość ilustrują pocztówki patriotyczne i propagandowe zaborców, banknoty, medale, odznaczenia, porcelana oraz kilka eksponatów o tematyce Legionów Polskich.
Wrażeniem dodatkowym jest ciągłe przenikanie się zabytków militarnych i strażackich, które daje zaskakujący efekt trudności w odróżnieniu, gdzie kończy się straż pożarna, a gdzie zaczyna się wojsko.
To spostrzeżenie – paradoksalnie –również dla twórców wystawy, nieobce było zaborcom rosyjskiemu
i pruskiemu, czyniącym istotne problemy Polakom, którzy chcieli być strażakami. Wyrażamy radość, że możemy podzielić się z Państwem tym efektem. Serdecznie zapraszamy.