Centralne Muzeum Pożarnictwa

  • BIP
  • Warto odwiedzić
  • PZG Oddział Mazowiecki
  • Strona Główna
  • Wydarzenia
  • O Muzeum
    • Informacje Ogólne
    • Kierownictwo
    • Biblioteka
    • Wydawnictwa
    • Historia
  • Ekspozycja
  • Zaplanuj wizytę
    • Godziny otwarcia
    • Ceny biletów
    • Co zwiedzający wiedzieć powinien
    •  Regulamin monitoringu wizyjnego
  • Edukacja
  • Dostępność
  • Kontakt
WIRTUALNE
MUZEUM

Wydarzenia

piątek, 04 lutego 2022 / Published in Wydarzenia

Historia na weekend. Niecodzienna motopompa z OSP Harmęże

Przejeżdżając główną ulicą przez Harmęże (koło Oświęcimia) zwraca uwagę okazała remiza, a przy niej zabytkowy konny wóz strażacki z przedwojenną motopompą produkcji czechosłowackiej. Ta ostatnia jest tematem artykułu.

Harmęże zapisały się w historii poprzez ulokowanie filii obozu KL Auschwitz.  Znane jest również opowiadanie z tego okresu pt. „Dzień na Harmenzach” Tadeusza Borowskiego.

Ochotnicza Straż Pożarna Harmęże powstała dopiero w 1954 r. Należy do najmłodszych na ziemi oświęcimskiej. Od zarania największym zagrożeniem w tym rejonie była drewniana zabudowa oraz powodzie. Przez wieś płynie Wisła. Z uwagi na trudną sytuację gospodarczą w latach 50. XX w. jednostka strażacka była niedoposażona i nie posiadała siedziby. Dopiero w 1958 r. udało się przejąć lokal położony na terenie przedwojennego pałacyku Gustawa Zwillinga. Strażacy przeprowadzili remont zabudowań we własnym zakresie. Urządzono garaż, świetlicę i salę taneczną. Następnie zbudowano wieżę z syreną alarmową.

Przy obecnej siedzibie (z 2009 r.) stoi wóz konny z motopompą. Pojazd wykonali strażacy we własnym zakresie. Na metalowym podwoziu umieszczono skrzynię z desek. Koła posiadają ogumienie dętkowe. W przedniej części umieszczono drewniane siedzisko dla woźnicy, w tylnej części zwijadło.  Pojazd oświetlały lampy świecowe. Do alarmowania podczas wyjazdu służył mosiężny dzwonek.

Najciekawszym elementem wyposażenia jest motopompa. Przewożono ją w środkowej części nadwozia na metalowej ramie. Pompę napędzał silnik o mocy 22 KM, typu bokser z dwoma tłokami pracującymi w układzie poziomym. Wydajność pompy wynosiła 600 l/min. Na tabliczce znamionowej znajduje się informacja, że do smarowania należało używać produktów firmy „Vaccum Oil Company”. Chodziło o przedwojenną rafinerię w Czechowicach-Dziedzicach. Druga tabliczka znamionowa informuje, że motopompę wyprodukowała „Fabryka przyrządów pożarniczych i potrzeb dla miast Zakłady Strażackie SA w miejscowości Czechy koło Prościejowa” (obecnie Cechy pod Kosirem). Czeska fabryka posiadała sklep firmowy w Krakowie przy ul. Szewskiej 1. Na plastikowym pokrętle nasad zaworów tłocznych umieszczono sygnaturę „HZ” – od producenta „Hasicske Zavody” (Zakłady Strażackie).

Warto wspomnieć, że fabryka sprzętu pożarniczego w Cechach pod Kosirem należała do rodziny Smekal. Nestor rodu – Antoni Smekal założył tam w 1820 r. wytwórnie przyrządów do wypieku chleba i produkcji wiader. Jego potomkowie zbudowali w latach 70. XIX w. zakład wytwórczy, który wyspecjalizował się w produkcji pomp ręcznych dla straży pożarnych. Podjęto w nim produkcję sikawek powozowych, węży i armatury wodnej do gaszenia.

Popyt na sprzęt zaowocował otworzeniem filii (sklepu-hurtowni) w praskiej dzielnicy Smichov. W 1927 r. utworzono na bazie fabryki w Cechach pod Kosirem spółkę akcyjną pod nazwą „Hasicske Zavody” (Zakłady Strażackie, stąd nazwa na motopompie). Głównym udziałowcem i dyrektorem był Raimund Smekal, resztę udziałów posiadał Morawski Związek Straży Pożarnych. Rozpoczęto produkcję motopomp przenośnych (w tym wypadku sprzęt OSP Harmęże), motopomp dwukołowych jako przyczep do samochodów, a w drugiej połowie lat 30. XX w. prowadzono zabudowę pożarniczą  na samochodach Skoda. W 1929 r. fabryka „Hasicske Zavody” otworzyła sklepy firmowe w Brnie, Mariborze (Jugosławia), Martinie (Słowacja) i w Krakowie. Gdzie nieustalona jednostka strażacka nabyła omawianą motopompę (OSP Harmęże jeszcze nie istniała).

Od 2009 r. OSP Harmęże posiada nową okazałą siedzibę. Wóz strażacki z motopompą ustawiono przy remizie, jako pamiątka po pierwszych latach działalności.

Opracowanie i fotografie Dariusz Falecki

Literatura:

Strażacy ziemi oświęcimskiej, Bochnia 2018;

Hasicska Vozidla, Marian Suman-Hreblay, Brno 2010

Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

  • Polityka prywatności
Centralne Muzeum Pożarnictwa

© Copyright Centralne Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach 2021. All Rights Reserved. Wszystkie prawa zastrzeżone.     Szlak Zabytków Techniki

TOP Przejdź do treści
Otwórz pasek narzędzi Ułatwienie dostępu dla osób ze szczególnymi potrzebami

Ułatwienie dostępu dla osób ze szczególnymi potrzebami

  • Powiększ CzcionkęPowiększ Czcionkę
  • Pomniejsz CzcionkęPomniejsz Czcionkę
  • Odcienie SzarościOdcienie Szarości
  • Wysoki KontrastWysoki Kontrast
  • NegatywNegatyw
  • Jasne tłoJasne tło
  • Podkreślone linkiPodkreślone linki
  • Resetuj Resetuj
  • Film dla osób głuchoniemychFilm dla osób głuchoniemych
  • Wniosek dla osób głuchoniemychWniosek dla osób głuchoniemych