Centralne Muzeum Pożarnictwa

  • BIP
  • Warto odwiedzić
  • Strona Główna
  • Wydarzenia
  • Konferencja 22.09.2022
  • O Muzeum
    • Informacje Ogólne
    • Kierownictwo
    • Biblioteka
    • Wydawnictwa
    • Historia
  • Ekspozycja
  • Zaplanuj wizytę
    • Godziny otwarcia
    • Ceny biletów
    • Co zwiedzający wiedzieć powinien
    •  Regulamin monitoringu wizyjnego
  • Edukacja
  • Kontakt
WIRTUALNE
MUZEUM

Wydarzenia

piątek, 04 lutego 2022 / Opublikowane w Wydarzenia

Historia na weekend. Niecodzienna motopompa z OSP Harmęże

Przejeżdżając główną ulicą przez Harmęże (koło Oświęcimia) zwraca uwagę okazała remiza, a przy niej zabytkowy konny wóz strażacki z przedwojenną motopompą produkcji czechosłowackiej. Ta ostatnia jest tematem artykułu.

Harmęże zapisały się w historii poprzez ulokowanie filii obozu KL Auschwitz.  Znane jest również opowiadanie z tego okresu pt. „Dzień na Harmenzach” Tadeusza Borowskiego.

Ochotnicza Straż Pożarna Harmęże powstała dopiero w 1954 r. Należy do najmłodszych na ziemi oświęcimskiej. Od zarania największym zagrożeniem w tym rejonie była drewniana zabudowa oraz powodzie. Przez wieś płynie Wisła. Z uwagi na trudną sytuację gospodarczą w latach 50. XX w. jednostka strażacka była niedoposażona i nie posiadała siedziby. Dopiero w 1958 r. udało się przejąć lokal położony na terenie przedwojennego pałacyku Gustawa Zwillinga. Strażacy przeprowadzili remont zabudowań we własnym zakresie. Urządzono garaż, świetlicę i salę taneczną. Następnie zbudowano wieżę z syreną alarmową.

Przy obecnej siedzibie (z 2009 r.) stoi wóz konny z motopompą. Pojazd wykonali strażacy we własnym zakresie. Na metalowym podwoziu umieszczono skrzynię z desek. Koła posiadają ogumienie dętkowe. W przedniej części umieszczono drewniane siedzisko dla woźnicy, w tylnej części zwijadło.  Pojazd oświetlały lampy świecowe. Do alarmowania podczas wyjazdu służył mosiężny dzwonek.

Najciekawszym elementem wyposażenia jest motopompa. Przewożono ją w środkowej części nadwozia na metalowej ramie. Pompę napędzał silnik o mocy 22 KM, typu bokser z dwoma tłokami pracującymi w układzie poziomym. Wydajność pompy wynosiła 600 l/min. Na tabliczce znamionowej znajduje się informacja, że do smarowania należało używać produktów firmy „Vaccum Oil Company”. Chodziło o przedwojenną rafinerię w Czechowicach-Dziedzicach. Druga tabliczka znamionowa informuje, że motopompę wyprodukowała „Fabryka przyrządów pożarniczych i potrzeb dla miast Zakłady Strażackie SA w miejscowości Czechy koło Prościejowa” (obecnie Cechy pod Kosirem). Czeska fabryka posiadała sklep firmowy w Krakowie przy ul. Szewskiej 1. Na plastikowym pokrętle nasad zaworów tłocznych umieszczono sygnaturę „HZ” – od producenta „Hasicske Zavody” (Zakłady Strażackie).

Warto wspomnieć, że fabryka sprzętu pożarniczego w Cechach pod Kosirem należała do rodziny Smekal. Nestor rodu – Antoni Smekal założył tam w 1820 r. wytwórnie przyrządów do wypieku chleba i produkcji wiader. Jego potomkowie zbudowali w latach 70. XIX w. zakład wytwórczy, który wyspecjalizował się w produkcji pomp ręcznych dla straży pożarnych. Podjęto w nim produkcję sikawek powozowych, węży i armatury wodnej do gaszenia.

Popyt na sprzęt zaowocował otworzeniem filii (sklepu-hurtowni) w praskiej dzielnicy Smichov. W 1927 r. utworzono na bazie fabryki w Cechach pod Kosirem spółkę akcyjną pod nazwą „Hasicske Zavody” (Zakłady Strażackie, stąd nazwa na motopompie). Głównym udziałowcem i dyrektorem był Raimund Smekal, resztę udziałów posiadał Morawski Związek Straży Pożarnych. Rozpoczęto produkcję motopomp przenośnych (w tym wypadku sprzęt OSP Harmęże), motopomp dwukołowych jako przyczep do samochodów, a w drugiej połowie lat 30. XX w. prowadzono zabudowę pożarniczą  na samochodach Skoda. W 1929 r. fabryka „Hasicske Zavody” otworzyła sklepy firmowe w Brnie, Mariborze (Jugosławia), Martinie (Słowacja) i w Krakowie. Gdzie nieustalona jednostka strażacka nabyła omawianą motopompę (OSP Harmęże jeszcze nie istniała).

Od 2009 r. OSP Harmęże posiada nową okazałą siedzibę. Wóz strażacki z motopompą ustawiono przy remizie, jako pamiątka po pierwszych latach działalności.

Opracowanie i fotografie Dariusz Falecki

Literatura:

Strażacy ziemi oświęcimskiej, Bochnia 2018;

Hasicska Vozidla, Marian Suman-Hreblay, Brno 2010

Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

  • Polityka prywatności
Centralne Muzeum Pożarnictwa

© Copyright Centralne Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach 2021. All Rights Reserved. Wszystkie prawa zastrzeżone.     Szlak Zabytków Techniki

TOP Skip to content
Open toolbar

Ułatwienie dostępu dla osób ze szczególnymi potrzebami

  • Powiększ Czcionkę
  • Pomniejsz Czcionkę
  • Odcienie Szarości
  • Wysoki Kontrast
  • Negatyw
  • Jasne tło
  • Podkreślone linki
  • Reset
  • Film dla osób głuchoniemych
  • Wniosek dla osób głuchoniemych