Zbigniew Kościan – pracownik merytoryczny Centralnego Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach przeprowadził w bibliotece miejskiej (filia nr 11) lekcję muzealną dla uczniów klas Technikum z Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Mysłowicach.
Tematem lekcji były oryginalne militaria z XVIII i XIX w. Przesłanką do zorganizowania zajęć była trwająca 160. rocznica wybuchu Powstania Styczniowego. Wykład rozpoczął się od przywitania prelegenta przez p. Teresę Kamela – kierownik filii nr 11. Następnie Zbigniew Kościan omówił rodzaje broni: myśliwską, długą-wojskową (karabiny), krótką-wojskowa (pistolety), cywilną i akcesoria. Opowiedział o producentach pistoletów, karabinów i strzelb we Francji, Belgi, Prusach i Rosji. Na przykładzie historycznych militariów omówił budowę, zasadę działania i sygnatury producentów. Pośród nich znalazły się egzemplarze-wzory kolejno: 1723 (kawaleryjski, francuski – skałkowy), 1777 1840, 1850, 1853 i 1861 (kapiszonowe). Oprócz broni palnej omówiono typy amunicji, pokazano akcesoria w postaci „kuloklejek”, czyli kleszczy do odlewu kul, miarki do prochu i prochownice. Młodzieży zwrócono uwagę, że w tym okresie Polska była pod zaborami i nie było na naszym terenie fabryki broni. Powstańcy styczniowi mieli na wyposażeniu głównie broń francuską i zdobyczną.
W drugiej części zajęć przedstawiono młodzieży sytuację militarną w rejonie Zachodniej i Północnej Małopolski podczas kampanii w 1863 r. Tam operował oddział Apolinarego Kurowskiego, który po założeniu obozu w Ojcowie przeszedł do natarcia na rosyjskie zgrupowania w Sosnowcu przy komorze celnej na dworcu głównym. Młodzież dowiedziała się, że część Rosjan opuściła posterunki i zbiegła przez Modrzejów do Mysłowic, gdzie rannym Rosjanom udzielił pomocy dr Jacob Lustig – główny lekarz miejski, za co otrzymał wysokie odznaczenie państwowe od cara. Wspomniano także o fakcie przerzutu broni dla powstańców przez agentów z Francji i Belgi, trasą Lipsk-Drezno-Wrocław-Katowice-Mysłowice, a następnie w rejon zgrupowania wojsk polskich w Królestwie Polskim. W Mysłowicach udało się Prusakom przechwycić znaczną część karabinów i amunicji. Pan Zbigniew pokazał uczniom przykłady takich militariów. Prelegent zrelacjonował znaleziska broni i amunicji w rejonie bitew z 1863 r., w tym pod Krzykawką koło Sławkowa, gdzie poległ Włoch Francesco Nullo. Sensacyjnie wybrzmiała opowieść o znalezieniu kilkanaście lat temu przez p. Zbigniewa karabinu (francuskiej manufaktury królewskiej „Mutzig”) w mokradłach starego koryta Białej Przemszy koło Krzykawki. Karabin ten brał udział w bitwie i można go zobaczyć na wystawie czasowej w CMP.
Następnie młodzież dowiedziała się o roli strażaków, którzy podtrzymywali pamięci o wydarzeniach z 1863 r. w niepodległej Polsce. Strażacy byli bowiem po 1918 r. inicjatorami budowy pomników i obchodów rocznic. Zdarzały się przypadki, że osoby biorące udział w Powstaniu styczniowym zostawały po ok. 1880 r. założycielami i naczelnikami ochotniczych straży pożarnych, jak np. druh Andrzej Marek z OSP Myślenice.
W trzeciej części lekcji młodzież zadawała pytania dotyczące: najcenniejszych egzemplarzy, sposobów pozyskiwania, przechowywania i konserwacji broni. Pan Zbigniew Kościan opowiedział o metodach pracy konserwatorskiej, a także o wypożyczaniu najcenniejszych eksponatów na wystawy krajowe i zagraniczne, m.in. do Czech i Francji, ponieważ jego prywatna kolekcja należy do grupy najbardziej reprezentatywnych w Polsce.
