Na bieżący rok przypada 160. rocznica wybuchu powstania styczniowego. Rozpoczęło się ono 22 stycznia, trwało do jesieni 1864 r. Walkę z Rosjanami podjęło ok. 200 tys. żołnierzy. Stoczono ok. 1 200 bitew i potyczek. Główną areną wojny była Polska centralna i ówczesna Litwa.
Pamiętna bitwa kampanii miała miejsce 5 maja 1863 r. pod Krzykawką na północ od Olkusza. W bitwie poległ m.in. Francesco Nullo, ochotnik z Włoch, przybył tu zafascynowany postawą Polaków. W 1909 r. olkuszanie postanowili zbudować pomnik nagrobny Francesco Nullo. Pośród inicjatorów był strażak Jan Jarno – wieloletni komendant Straży Ogniowej w Olkuszu. Działo się to w tajemnicy przed Rosjanami, którzy rządzili wówczas w mieście. Rosjanami byli: naczelnik powiatu, komendant żandarmerii oraz szef straży granicznej. W Olkuszu mieszkała też grupa rosyjskich urzędników. Pomnik nagrobny w kształcie złamanego dębu wykonano w Dąbrowie Górniczej. Przewieziono go pod osłoną nocy do Olkusza i postawiono na (obecnym) starym cmentarzu – miejscu spoczynku Fr. Nullo i kilku jego polskich towarzyszy broni.
W 1923 r. obchodzono w Olkuszu 60. rocznicę śmierci płk. Nullo. Do Olkusza przybyli: delegacja z Włoch, przedstawiciele rządu RP, Stefan Żeromski, delegacje władz wojewódzkich i powiatowych z regionu, uczniowie i weterani z 1863 r. Straż pożarna z Olkusza wraz z Policją Państwową utworzyły kordon od dworca do rynku. Po mszy świętej odbyła się na rynku defilada, następnie przemarsz na cmentarz do pomnika Fr. Nullo. W uroczystościach brało udział 14 jednostek straży pożarnych z orkiestrami. Współorganizatorem wydarzenia był Jan Jarno – wspomniany komendant Straży Ogniowej w Olkuszu.
W 1938 r. zainicjowano budowę pomnika Fr Nullo w Krzykawce – miejscu bitwy z 5 maja 1863 r. Wykonanie okazałego kamiennego pomnika sfinansowali członkowie OSP Krzykawa oraz Antoni Bogucki właściciel dworku w Krzykawce i zarazem wicemarszałek senatu RP. Niemal gotowy pomnik nie doczekał się odsłonięcia, które planowano na 8 maja 1939 r. Powodem były zawirowania związane ze zbliżająca się wojną. Dopiero w 1963 r., z okazji 100. rocznicy wybuchu powstania styczniowego ukończono pomnik poprzez dodanie kamiennego orła i metalowej tablicy pamiątkowej.
Areną walk powstańczych był też Miechów. 17 lutego 1863 r. doszło tam do fatalnej w skutkach bitwy. Oddział Apolinarego Kurowskiego starł się w samym śródmieściu z przygotowanymi do tego Rosjanami. Użycie kawalerii w wąskich ulicach miasta okazało się zgubne dla powstańców. Zginęło ich ok. 200. W bitwie tej brał udział Andrzej Marek. Kilka lat po upadku powstania, w 1873 r., Andrzej Marek był założycielem i pierwszym naczelnikiem OSP Myślenice. Był z zawodu prawnikiem. Z uwagi na umiejętności organizacyjne powierzono mu rok później stanowisko burmistrza Myślenic. Za jego kadencji nastąpił szereg inwestycji miejskich – planty, telegraf i budowa szkoły.
Tekst i ilustracje Dariusz Falecki
